Trong kỷ nguyên số và xu hướng chuyển đổi sang năng lượng sạch, pin sạc – đặc biệt là cell và pin thứ cấp đã trở thành một phần không thể thiếu trong cuộc sống hiện đại. Từ điện thoại, laptop, xe máy điện cho tới các hệ thống năng lượng mặt trời hay thiết bị y tế, các loại pin có thể sạc lại này đóng vai trò là nguồn năng lượng chính, giúp duy trì hoạt động của hàng triệu thiết bị mỗi ngày.
Cell là đơn vị cơ bản trong pin, nơi lưu trữ và giải phóng điện năng. Khi nhiều cell được kết nối lại với nhau, chúng tạo thành pin – gọi là pin thứ cấp nếu có khả năng sạc lại sau khi sử dụng. Với xu hướng tiêu dùng ngày càng hướng tới các thiết bị không dây, pin sạc trở thành công nghệ trung tâm trong rất nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên, đặc tính hóa học và cơ chế hoạt động của pin khiến chúng rất nhạy cảm với các yếu tố như nhiệt độ, áp lực, điện áp sạc – xả. Nếu sản phẩm không đạt chuẩn kỹ thuật hoặc không được kiểm soát tốt, hậu quả có thể rất nghiêm trọng, từ làm hỏng thiết bị đến gây cháy nổ, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dùng.
Để kiểm soát và ngăn ngừa các rủi ro này, Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13969:2024 về cell và pin thứ cấp đã được ban hành, đưa ra các hướng dẫn cụ thể nhằm đảm bảo an toàn cho người sử dụng và môi trường.

Cell và pin thứ cấp nên đáp ứng tiêu chuẩn để đảm bảo an toàn. Ảnh minh họa
TCVN 13969:2024 đưa ra các yêu cầu môi trường cho cell và pin thứ cấp có chứa kiềm hoặc các chất điện phân không axit, bao gồm cả các loại pin thông dụng như lithium-ion, nickel-cadmium (Ni-Cd) và nickel-metal hydride (Ni-MH). Một trong những nội dung cốt lõi của tiêu chuẩn là yêu cầu thiết kế pin phải bảo đảm an toàn trong mọi tình huống có thể phát sinh trong quá trình sử dụng như quá sạc, quá xả, va đập, hoặc tiếp xúc với nhiệt độ cao. Pin cần được cấu tạo sao cho ngăn ngừa nguy cơ cháy nổ, rò rỉ hóa chất và đoản mạch, nhằm bảo vệ người dùng và thiết bị.
Một yếu tố rất được chú trọng là kiểm soát và hạn chế các chất độc hại trong thành phần pin. Tiêu chuẩn nghiêm cấm hoặc giới hạn nghiêm ngặt hàm lượng các kim loại nặng như thủy ngân, chì và cadmi – những chất có thể gây hại nghiêm trọng cho sức khỏe và môi trường. Đồng thời, yêu cầu phải kiểm định và đánh giá vật liệu một cách khoa học để đảm bảo mức độ an toàn khi sử dụng lâu dài.
Ngoài ra, tiêu chuẩn còn quy định cụ thể về việc ghi nhãn trên pin, bao gồm thông tin hóa học, biểu tượng phân loại và hướng dẫn xử lý sau sử dụng. Đây là yếu tố quan trọng giúp người tiêu dùng nhận diện đúng loại pin, phân loại để tái chế đúng quy trình, đồng thời nâng cao nhận thức về tác động môi trường của sản phẩm.
Một điểm đáng chú ý nữa là việc thu gom và tái chế pin sau khi hết hạn sử dụng. Theo TCVN 13969:2024, các nhà sản xuất được khuyến khích thiết kế pin sao cho dễ tháo rời, dễ phân loại vật liệu để phục vụ quá trình tái chế. Pin không được xử lý chung với rác sinh hoạt thông thường nhằm tránh phát tán hóa chất độc hại và nguy cơ cháy nổ tại các bãi chôn lấp. Tiêu chuẩn cũng lồng ghép yêu cầu đánh giá tác động môi trường theo vòng đời sản phẩm, từ khâu thiết kế, sản xuất đến khi tiêu hủy, nhằm khuyến khích các doanh nghiệp theo đuổi mô hình sản xuất bền vững.
Việc tuân thủ TCVN 13969:2024 không chỉ giúp các doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu pháp lý và nâng cao uy tín thương hiệu, mà còn góp phần bảo vệ người tiêu dùng và giảm thiểu rủi ro môi trường. Trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu, những tiêu chuẩn như thế này chính là nền tảng để xây dựng một ngành công nghiệp pin hiện đại, an toàn và thân thiện với môi trường.
An Dương
Nguồn: Vietq